Başta okyanuslar olmak üzere çevre kirliliğinde en büyük payın sahibi tek kullanımlık plastiklerin yasaklanması bir süredir ülkelerin ve şirketlerin gündeminde önemli yer tutuyor.

Tek Kullanımlık ürünler dediğimizde yalnızca bir kez, bir kere kullan-at tüketim davranışı sonucunda tüketimimizde doğaya zarar verdiğimizi görüyoruz. Bir de satın aldığımız ürünlerin tek kullanımlık ambalajları var. Asıl olan günlük yaşamımızdan tek başımıza kullandığımız su şişesi, pipet, tabak, kürdan, muayene eldiveni, temizlik eldiveni, streç film, poşet, plastik boya önlüğü, poşet çay, balon ve balon çubukları, içecek kutuları, galoş/bone/kolluk/maske/önlük, Islak mendil,  çatal, kaşık, bıçak, bardak, örtü, diş fırçası, kulak çubuğu gibi çokça tüketilen plastikleri çıkarmak.

2050’de dünya nüfusu 9.8 milyara ulaşması bekleniyor. Bu da milyarlarca ton atık demek. Geleceğe bugünün çöpünü bırakmamak için herkesin yapabileceği bir şey var.

Küresel ısınma, enerji kaynaklarının azalması gibi konular tüm dünyada en çok endişe yaratan konular arasında yer alıyor. Ancak aşırı ve bilinçsiz tüketim nedeniyle her yıl yüz milyarlarca plastik poşet, pet şişe ve birçok ürün doğaya salınıyor. Bilinçsizce çevreye atılan plastik çöpler hem çevreyi kirletiyor hem de yüz binlerce deniz hayvanının yok olmasına yol açıyor. Çok çarpıcı bir örnek;  Plastikler 1 saniyede üretiliyor, 1000 yılda toprağa karışıyor. Dünyada her gün milyonlarca plastik poşet kullanılıyor. Paket kahve bardakları plastik kullanılarak astarlanıyor yani doğada çözündükleri söylenemez. Sorunun kaynağından çözülmesi gerekiyor. Ambalaj atıkları yönetmeliği ve hukuki düzenlemeler AB mevzuatıyla büyük oranda uyumlu.

AB Tek Kullanımlık Plastik Yasağı Üzerinde Anlaştı

Son dönemde, Avrupa Birliği bazı plastik ürünlere ilişkin önemli kararlar aldı. Avrupa Birliği (AB) Konseyi'nin tek kullanımlık plastik ürünlere getirdiği yeni yasaklar ve kısıtlamalarla AB plastik kirliliğinin önüne geçmeyi hedefliyor. Konseye göre, plastik kullanımı konusunda kabul edilen yeni kurallar plastik kirliliğinin önlenmesi çalışmalarındaki son adım olarak görülürken, tek kullanımlık plastik ürünler için oluşturulan yeni kuralların AB'nin atık yasaları dahilinde olduğu, bunun yanında AB sahillerinde kirliliğe sebep olan 10 ürün içinde olan plastik kaplama ve ürünleri kapsadığı belirtildi. Söz konusu yeni kurallar kapsamında, alternatifleri bulunan tek kullanımlık plastik ürünlerin kullanımı yasaklandı. Bunun yanında, kirliliğe neden olan çeşitli plastik ürünler için de yeni yaptırımlar oluşturuldu. Konsey açıklamasında, yeni yaptırım ve kuralların, tamamı veya bir bölümü plastikten yapılmış ve kullanımının ardından çöpe atılması için oluşturulmuş tek kullanımlık plastik ürünlerin oluşturduğu kirliliği azaltmayı hedeflediği belirtildi. Yeni kurallar kapsamında tek kullanımlık plastik tabak, çatal, bıçak, kaşık, pipet ve kulak temizleme çubukları 2021'e kadar yasaklanacak. Bunun yanında AB üye ülkeleri de 2029'a kadar plastik şişe kullanımını yüzde 90 azaltmayı, plastik şişelerin 2025 yılına kadar yüzde 25 ve 2030 yılına kadar da yüzde 30 geri dönüştürülmesi için çalışmayı kabul ettiler. Örneğin Fransa, yakın zamanda plastik çatal-bıçak, bardak ve tabak kullanımını yasakladı. Atık miktarını 2025 yılına dek yarı yarıya, sera gazı salınımını ise 2030 yılına dek %30 azaltmayı hedefliyor.

Plastik atıkların yeni adresi Türkiye

Türkiye'nin, 2016 yılının ilk aylarında 4 bin ton olan plastik atık ithalatı 2018 başlarında aylık 33 bin tona kadar yükseldi. Çevre Örgütü Greenpeace'in yayımladığı yeni rapora göre, Çin'in yurt dışından plastik atık alımına 2018'de yasak koymasının ardından, bu atıkların yeni adresi Endonezya ve Türkiye oldu. Plastik atıklarını ihraç eden ülkelerin başında ise ABD, Almanya, İngiltere ve Japonya geliyor.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) verilerine göre Türkiye, plastik atıkları geri dönüştürme konusunda en başarısız ilk 20 ülkeden biri. 

Okyanuslara her sene 9 milyon ton plastik atık bırakılıyor. Türkiye'den denizlere karışan plastik atık miktarı ise yıllık 50 bin tonun üzerinde. Özellikle kozmetik, medikal, gıda, içecek sektöründe plastik kullanımının fazlalığı göze çarpıyor. Türkiye Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Atık Yönetimi Daire Başkanlığı'nın verilerine göre her yıl üretilen 31 milyon ton evsel atığın yüzde 12'sini yani 3.7 milyon tonunu plastik atıklar oluşturuyor. Türkiye'de kişi başı plastik tüketimi son 3 yıl içinde yaklaşık yüzde 10 oranında artarak 90 kilogramı aştı. Türkiye'de üretilen yıllık 25,8 milyon atığın yüzde 20'sini ambalaj atıkları oluşturuyor. 

Yılbaşından itibaren alışverişte poşetlerin ücretli hale getirilmesi atıklarla mücadele de önemli adımdı. Bu konuda daha fazla adımlar atılmalı, plastik üretime dur denmeli, tek kullanımlık ürünler yerine alternatif ürünlere yönelinmeli.

Fast Food sektörü tek kullanımlık plastik ürünlere ne zaman dur diyecek!

Gıda sektöründe çokça kullanılan plastik paket gıda kapları vücudumuzu kötü yönde etkileyen kimyasallar içeriyorlar ve nihayetinde atık bölgelerine ya da okyanuslara gidiyorlar. Küresel çapta gıda ve içecek birçok şirketi, canlılara ve doğaya zarar vermesinden ötürü serviste plastik kullanımını terk etmiş, kağıt türevi kullanmaya başlamışlardır. Gelişmiş ülkelerin aksine ülkemizde plastiklerin yiyeceklerle birlikte kullanılması konusunda kanuni bir yaptırım yoktur. Bu konuya özellikle bizim dikkat etmemiz gerekmektedir. Türkiye’deki şirketlerde tek kullanımlık plastik paketleme malzemelerini kullanmaktan vazgeçmeli ve alternatif ürünlere /malzemelere yatırım yapılmalıdır.